Straffen of negeren

Kijk eens goed naar onderstaande stelling. Wat vind jij?

"Straffen is beter dan negeren bij ongewenst gedrag."

Uit onze quiz bleek dat de meningen vrij gelijk verdeeld zijn. Toegegeven, de vraag is wat algemeen geformuleerd. Straffen of negeren... Je beslissing hangt toch echt van de situatie af.

Er is wel één regel die je in veel situaties houvast kan geven: je reactie op het ongewenst gedrag moet altijd passen bij de overtreding én bij de leeftijd van het kind. Pas dan leert je kind wat goed en fout is.

Hoe kun je dit doen?

Stel, je kind heeft een ander kind geschopt tijdens een spel. Wat is dan een logische straf? Eigenlijk bestaat dit altijd eerst uit een uitleg (schoppen mag niet, want daarmee doe je het andere kind pijn) en daarna een oplossing. In dit geval zou je kunnen vragen of je kind ‘sorry’ zegt tegen het geschopte kind. Zo leert je kind dat schoppen niet mag én hoe hij het goed kan maken.

Het kan ook zijn dat je na de uitleg geen oplossing kan of wil bieden. Denk aan je kind die loopt te zeuren en huilen omdat hij een koekje wilt maar deze niet mag. Dan leg je eerst uit ‘je krijgt geen koekje want we gaan zo eten’ en daarna negeer je het zeuren.

Je moet wel rekening houden met de leeftijd van je kind. Want wist je dat kinderen pas vanaf ongeveer vier jaar een moreel besef gaan ontwikkelen? Een goed gesprek houden met je driejarige heeft dus weinig zin. Bioloog Jean Piaget ontdekte dat kinderen in de leeftijd van vier tot zeven regels als vast en onveranderlijk beschouwen.

Een voorbeeld hiervan: je bent met je zoontje van zeven aan het afwassen in de keuken. Hij laat hierbij per ongeluk twee bordjes vallen, die op de grond breken. Tegelijkertijd is je dochter van vijf met een bordje aan het gooien dat vervolgens op de grond in stukken valt. Wie geef je straf, je zoon of dochter? Een kind van vier zal zeggen: ‘De zoon: die heeft immers twee bordjes laten vallen en de dochter maar één.’

Je ziet: jonge kinderen snappen nog niet goed dat de intentie van dergelijk gedrag belangrijker is dan de gebeurtenis zelf. Dit kun jij ze leren door een passende straf te geven. In dit voorbeeld kun je bijvoorbeeld tegen je zoon zeggen dat het per ongeluk ging en hem bedanken voor zijn hulp tijdens de afwas. Je dochter kun je straffen door te vertellen dat ze niet met borden mag gooien en daarom  geen snoepje mag die dag.

Wil je meer weten over de ontwikkeling van kinderen? Doe dan nu de online cursus ‘Opvoeden en Ontwikkeling’ op Samenopvoeden.nl.